Derk Smoes, Henk en Herman Höften, Douwe Mik, Albert Wisman, Tini Michel en Henk Meulenbelt: het waren allemaal namen waar ik nog nooit van had gehoord. Nu zijn de namen van de Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog heldhaftig verzet tegen de Duitsers pleegden redelijk in de vergetelheid geraakt, maar Frank Krake weet deze mensen kundig opnieuw tot leven te wekken. Ze wisten tijdens de oorlog namelijk een bankoverval te plegen zodat ze meer geld voor hun verzetsdaden zouden hebben. En dat was toevallig ook de grootste bankoverval aller tijden.
Kleine verzetsdaden in het oosten van Nederland
Het verhaal begint bij Derk Smoes, een gewone jongen uit Vriezenveen die het niet ziet zitten om net als zijn vader en broers bij de lokale textielfabriek te gaan werken. Gelukkig is hij ook erg slim, dus hij mag gaan studeren. Na zijn studie krijgt hij een baan bij de Twentse Bank.
Derk is ook actief lid van de jongerenafdeling van de SDAP, de Sociaal Democratische Arbeiderspartij, en hier leert hij Henk Höften en zijn jongere broer Herman kennen. Als de oorlog begint en de Duitsers binnenvallen wordt de SDAP opgeheven voordat Arthur Seyss-Inquart er een verplichte NSDAP-club van kan maken.
De leden van de voormalige SDAP houden onderling wel contact en plegen samen kleine verzetsdaden in het oosten van Nederland. Ze leggen hiermee de basis voor het Twentse Verzet.
Een politieman en een marechaussee
Douwe Mik en Albert Wisman kwamen ook van het Drentse Veen. Douwe is een politieman in Rotterdam, maar als hij later in de oorlog weigert om joden op te pakken moet hij onderduiken. Hij belandt in Almelo bij het Twentse Verzet.
Albert Wisman komt uit Emmen en zit in Brabant bij de marechaussee. In die hoedanigheid helpt hij honderden piloten, joden en andere onderduikers via de ‘pilotenlijn’ veilig naar België. Als de Duitsers hem op het spoor komen moet hij van de radar verdwijnen, waarna hij net als Douwe Mik, Derk Smoes en de gebroeders Höften ook actief wordt in het Twentse Verzet.
Ze stelen samen met onder andere Hennie Meulenbelt postzakken vol met bonkaarten en distribueren deze over alle onderduikadressen voor onder andere joodse gezinnen. Ze helpen uit de lucht geschoten piloten, ontsnapte krijgsgevangenen en verzetsleden die moeten onderduiken naar veilige adressen. In de tussentijd vervoert Tini Michel op haar fiets illegale kranten, pakketjes en distributiebonnen.
Het serieuzere werk
Tegen de tijd dat 1944 aanbreekt zijn de verzetsstrijders inmiddels ervaren genoeg om het serieuzere werk aan te pakken. Zo bevrijden ze twee opgepakte kameraden uit cellen van het politiebureau en laten ze talloze treinen ontsporen om het de Duitsers zo moeilijk mogelijk te maken.
“Bij de familie Michel was de antipathie tegen de Duitsers groot. Haar [Tini’s] oudere broer Henk voelde al vanaf het begin van de oorlog weerzin tegen de bezetters. De april-mei staking en vooral de reactie daarop van de nazi’s hielpen hem over de drempel en hij ging ook daadwerkelijk tot actie over. Met een vriendengroep saboteerde hij de spoorlijn tussen Wierden en Rijssen. Op een paar kilometer van zijn ouderlijk huis ontspoorde voor het eerst in Nederland een trein door toedoen van het verzet. ‘Kleine Koos’, zoals Henk door zijn verzetsvrienden werd genoemd, werd daarna een zeer actief verzetsstrijder.”
Het Twentse verzet is ook betrokken bij de nachtelijke dropping die de voorbereiding op Operatie Market Garden inluidt en bij de aangekondigde spoorwegstaking helpen ze mee om 30.000 spoorwegmedewerkers te laten onderduiken. En uiteindelijk is er dan die bankoverval, waarbij ze miljoenen weten te grijpen. De naweeën hiervan liegen er alleen niet om.
Het is een verzameling van prachtige verzetsverhalen vol gewaagde acties met overvallen, ontploffingen en beschietingen waarbij er ook weleens iets gruwelijk mis gaat. Verzetsmensen raken bij acties gewond of worden verraden, gearresteerd, gemarteld en gefusilleerd. Het is bijna onvoorstelbaar dat dit geen fictieve thriller is, maar een waargebeurd verhaal met echte gebeurtenissen en mensen.
Een waardig eerbetoon
Het verhaal bestaat wel uit een enorme stoet van namen. Alle mensen van de uitgebreide Twentse verzetsgroep, hun achtergronden en een deel van hun familie worden zowat genoemd en beschreven en dat is behoorlijk overweldigend. Zeker als je het als audioboek luistert en je niet makkelijk terugbladert om nog even na te gaan wie bijvoorbeeld Rode Geert ook alweer was.
Ik ben dus halverwege met het luisterboek opgehouden en heb het boek bij de bibliotheek gehaald. Dit had de nodige voordelen omdat ik nu met tabjes bij alle namen kon gaan werken (het werd een bonte boel met al die gekleurde plakkertjes!) en omdat het boek propvol staat met prachtige foto’s. Het bleef desondanks door al die verschillende personen een pittig boek om te lezen, een namenlijst op één van de voorbladen was erg handig geweest!
Het is hoe dan ook een prachtig boek, een waardig eerbetoon aan al die mensen die zich zo heldhaftig voor de vrijheid van ons land hebben ingezet. Zeker tegen het einde, als die bankoverval eenmaal is gepleegd, wordt het ook nog eens ontzettend spannend. Ik kon het nauwelijks wegleggen en heb het in een weekend verslonden.
Geen reacties