Het bloed van de zwaan – Hugo Luijten

Het is februari in het jaar 1929 als heel Düsseldorf op stelten komt te staan omdat het gruwelijk mishandelde lichaam van de achtjarige Rosa Ohliger wordt gevonden. Ze is niet alleen meerdere keren door een scherp voorwerp gestoken, na haar dood is ze ook nog eens in brand gestoken. Commissaris Richard Meisters moet alles op alles zetten om deze moord – en alle moorden die hierop volgen – op te lossen.

Peter Kürten

Het wordt in het eerste hoofdstuk al duidelijk dat het Peter Kürten is die Rosa Ohliger heeft vermoord. En dat zij ook niet zijn eerste slachtoffer is. Peter is een ogenschijnlijk doodgewone man van 46 jaar. Hij werkt in een ijzergieterij en woont samen met zijn vrouw Auguste in een woonkazerne.

Helemaal brandschoon is hij niet, want hij heeft voor 1929 al wel in de gevangenis gezeten. Hij zat acht jaar achter de tralies voor brandstichting en diverse inbraken en ook zijn vrouw heeft een strafblad, ze heeft namelijk haar vorige man vermoord. In Düsseldorf zijn ze samen een nieuw leven begonnen.

In het verhaal wisselt het vertelperspectief voornamelijk van dat van Peter Kürten en commissaris Ricard Meisters en als je als lezer in de gedachten van Peter Kürten ronddwaalt, krijg je een inkijkje in een verdorven ziel die zich laat leiden door zijn lugubere behoeften.

Een uitdagend moordonderzoek

In 1929 was een onderzoek naar een moordzaak vooral gebaseerd op buurtonderzoeken en het vinden van eventuele getuigen. Zoiets als DNA, een grondig sporenonderzoek van de plaats delict of een gedegen profilering van de dader waren er allemaal nog niet. Toch gaat commissaris Richard Meisters onverschrokken aan de slag.

De moordenaar in kwestie wisselt alleen graag af. Hij grijpt zowel vrouwen als mannen en kinderen en de ene keer geeft hij de voorkeur aan wurging en verkrachting om vervolgens als een bezetene op zijn nieuwste slachtoffer in te steken.

In de tussentijd is de pers er bovenop gedoken en zorgen ze met koppen als ‘De Steker slaat weer toe’ en ‘De Vampier van Düsseldorf’ voor hysterische inwoners. Hoofdcommissaris Rudolf Momberg maakt het nog moeilijker omdat hij – beïnvloed door de opkomende nazi’s – niet in de theorieën van Meisters gelooft.

Een waargebeurd verhaal

Peter Kürten heeft echt bestaan. Zijn zaak is in het Nederlandse taalgebied niet echt bekend, maar in Duitsland zit zijn naam in het collectieve geheugen geëtst. Ik ga hier alleen niet naar zijn Wikipedia-pagina verwijzen, want als je het boek nog wilt lezen is dit een enorme spoiler. Dit boek van Hugo Luijten is gebaseerd op de enorme berg beschikbare informatie en hij blijft in zijn verhaal zo dicht mogelijk bij de waargebeurde feiten.

De hersenspinsels van Peter Kürten zijn ook niet grotendeels op basis van giswerk ontstaan, Kürten is namelijk na zijn veroordeling meerdere keren uitgebreid geïnterviewd waardoor er zelfs hele zinnen aan het verhaal zijn toegevoegd die letterlijk uit zijn mond zijn gekomen.

“Maar dat was allemaal gisteren, al leek het jaren geleden. Nu stond hij vlak bij de Rijnbrug en zag hoe de laatste ochtendnevel, die zich aan de brugpijlers leek vast te klampen, oploste in de opkomende najaarszon. Tussen de tientallen mensen die ongerust commentaar gaven op het stilleven dat hij had achtergelaten, kriebelde het zalig in zijn buik. Hij zag een grote politiemacht op de Rijnwijde de sporen vertrappelen. Een dikke kerel die hij nog niet kende, was het daar niet mee eens en probeerde de lomperiken tot de orde te roepen. Kansloos. Daarvoor waren ze in Düsseldorf echt te onnozel. Speurhonden volgden het sleepspoor vanaf het lijk bij de waterkant tot aan het wandelpad een eindje verderop. Maar daar liep het dood. Wisten die knuppels nu echt niet dat als je een hond aan een lijk laat ruiken, het beest hooguit de geur van het bloed kan volgen? Bloed ruikt veel te sterk en verdringt andere geuren. En al zou er geen bloed zijn, dan zou de hond evengoed alleen maar het goedkope parfum van Ida Reuter volgen, of het vleugje zweetlucht dat haar aan het einde van de dag omringd had. Zelfs al zou Kürten er nu onmiddellijk naast gaan staan, dan nog zou letterlijk geen hond hem bij de broek grijpen.”

Een boeiend kat-en-muisspel

Het is en blijft een fascinerend fenomeen: een genadeloze seriemoordenaar en de volhardende rechercheur die hem op de hielen zit. Commissaris Meisters is een samenvoeging van zo’n beetje alle politiemensen die in die tijd achter Kürten aanzaten en door zijn trauma’s uit de Eerste Wereldoorlog, zijn zwakheden en zijn gezonde verstand is hij zowel levensecht als sympathiek.

Het verhaal is dan ook een boeiend kat-en-muisspel waarbij je je als lezer steeds meer aan Meisters gaat hechten omdat hij met zoveel onkunde en obstakels te maken heeft. En bovendien steeds harder hoopt dat die maniak zo snel mogelijk gestopt kan worden.

Het Bloed van de Zwaan is het eerste deel in een thrillerreeks waarin beruchte seriemoordenaars uit de geschiedenis centraal staan en ik zit al met spanning op het volgende deel te wachten. Hugo Luijten voldoet met deze reeks namelijk precies aan mijn twee favoriete onderwerpen: historie én lugubere seriemoordenaars!