De Koffiedief – Tom Hillenbrand

Zo rond 1680 is heel Europa – inclusief Engeland – volledig in de ban van koffie. De deuren van de snel vermenigvuldigende koffiehuizen worden platgelopen en je betaalt het zwarte goud daar met een bronzen koffiemunt met de beeltenis van de Turkse Sultan du jour. Het machtige Ottomaanse Rijk heeft namelijk een monopolie op de productie en distributie van de populaire koffiebonen en dat kan de Hollandse VOC erg moeilijk verkroppen. Ze besluiten Obediah Chalon in de arm te nemen om dat Ottomaanse monopolie te doorbreken.

Een virtuoso

De Engelse Obediah Chalon is een verarmde landjonker en hij is helemaal bezeten van natuurfilosofie en zogenaamde ´apparati´. Als virtuoso slijt hij zijn dagen met het verbreden van zijn kennis door de nieuwste traktaten te lezen en eindeloze correspondentie met natuurfilosofen en andere virtuosos. Omdat hij daar geen brood mee verdient houdt hij zich ook bezig met speculatie op de beurs.

Dat speculeren gaat hem alleen lang niet altijd goed af, daarom specialiseert hij zich ook in het vervalsen van onder andere wisselbrieven. Door zijn brede kennis én handigheden om allerlei documenten na te maken komt hij op de radar van Piet Conradszoon de Grebber, een van de zeventien heren van het bestuur van de Vereenigde Oostindische Compagnie.

De opdracht van Piet de Grebbe voor Obediah is simpel: ga met een zelf samen te stellen team naar de Osmaanse koffieplantages en steel daar stekjes voor me. Je budget heeft geen limiet, je beloning zal enorm zijn.

Het team van Obediah

Obediah gaat direct aan de slag. Hij verzamelt een groepje mensen om zich heen: een Deense kapitein, een Italiaanse botanicus, een dame gespecialiseerd in het aannemen van diverse identiteiten en een Franse hugenoot die alles over handelsroutes en benodigde documenten weet. Als laatste voegt hij nog een koninklijke meesterdief aan zijn team toe, nadat hij die uit een afgelegen gevangenis heeft weten te bevrijden.

Daarna moet er een plan worden bedacht en dat is nog wel de grootste uitdaging. De koffie wordt namelijk in een nog onbekende plaats bij Mokka (in het huidige Jemen) geoogst, waarschijnlijk ergens ten oosten van Bayt al-Faqih. Oftewel Beetlefucky, zoals Obediah het steevast blijft noemen.

Ze moeten daar via Alexandrië en Suez komen, waarna ze dagenlang met kamelen door de woestijn moeten trekken. Vervolgens moeten ze met de kwetsbare koffieplanten weer via dezelfde route terug. Zonder gepakt te worden.

Hoofdcryptoloog Rossignol

Nu is het zo dat zowat alle West-Europese post via Parijs wordt doorgestuurd, nadat de zwarte kamer van Zonnekoning Louis XIV eerst alles nagezet heeft gelezen. Dit is algemeen bekend, daarom gebruiken veel mensen een geheimschrift voor hun correspondentie. Ze weten alleen niet dat Monsieur Rossignol, hoofdcryptoloog van de koning, ook ingewikkelde geheimschriften met gemak kan lezen.

Door al zijn correspondentie met mensen die regelmatig traktaten uitgaven die volgens de Fransen absoluut onacceptabel waren, was Rossignol al lang op de hoogte van het bestaan van virtuoso Obediah Chalon en heeft hij bepaald dat deze jongeman de laatste tijd met zeer onzuivere zaakjes bezig is. Hij zit er alleen compleet naast in zijn speculaties over wat Obediah plant.

“Er is een Engelsman, Obediah Chalon, die we nu al enige tijd in de gaten laten houden. Deze man is een agent-provocateur en vertrouweling van prins Willem van Oranje. In de afgelopen jaren heeft hij verscheidende misdaden gepleegd. Onder andere financierde en organiseerde hij de Monmouth-opstand. Verder steunt hij de verspreiding van lasterlijke traktaten gericht tegen Zijne Majesteit. Ten slotte liet hij met behulp van medeplichtigen in Genève een verboden opruiend pamflet van de hugenootse onruststoker Pierre Bayle nadrukken en daarvandaan naar Lyon smokkelen om de publieke opinie in Frankrijk te vergiftigen. Hij verkeerd in kringen van bekende misdadigers, piraten en deserteurs.
Alles wijst erop dat deze Engelsman nieuwe misdaden voorbereidt; zijn haat tegenover Zijne Majesteit lijkt grenzeloos te zijn.”

Capitaine Polignac, het hoofd van de musketiers, wordt ingeschakeld om Chalon en zijn team in de kraag te vatten. Hij moet hierdoor maandenlang hun sporen volgen en dat terwijl hij geen idee heeft waar ze werkelijk mee bezig zijn.

Een zinderende avonturenroman

Ik ben dol op historische romans. Ik houd ervan om door een schrijver mee terug in de tijd te worden genomen en daardoor steeds weer nieuwe feitjes te leren. Zo had ik totaal geen idee dat koffie in de 17^e eeuw zo’n ding was, ik dacht dat koffie pas veel later werd ontdekt. En ik had ook nog nooit van een virtuoso gehoord.

Dit verhaal van Tom Hillenbrand is doorspekt van allerlei wetenswaardigheden, maar meer nog weet het Amsterdam, Londen, Parijs en het Midden Oosten van de 17^e eeuw tot in de kleinste details te beschrijven. Het wordt met ieder woord meer tot leven gebracht.

De verhaallijn zit ook uitzonderlijk goed in elkaar, als lezer weet je nooit precies wat Obediah van plan is, maar uiteindelijk is iedere actie briljant. De toevoeging van Rossignol en de musketier Polignac die hen continu probeert in te halen zijn een geweldige toevoeging die de spanning flink opvoert.

Al met al is De Koffiedief een zinderende avonturenroman vol opzienbarende verrassingen en humor die nog het beste omschreven kan worden als Ocean’s Eleven in een historisch jasje.