Tot het bittere einde – Esther Teunissen

Het is een zomerse avond in 1672 als chirurgijn Govard Nabuurs behoorlijk beschonken Het Vliegende Paard in Den Haag verlaat en op huis aangaat. De sfeer in de tapperij was bedrukt, want Engeland, Frankrijk, de bisschop van Münster en de aartsbisschop van Keulen hebben de Republiek der Verenigde Nederlanden de oorlog verklaard. Negen dagen geleden is het Franse leger al de grens overgetrokken. Dan ziet Govard op de hoek van de Kneuterdijk een aantal mannen vechten. Een slachtoffer valt gewond op de grond. Govard rent naar hem toe om hulp te bieden en treft Johan de Witt in slechte staat. Hij is de raadpensionaris van Holland en op dat moment een van de meest controversiële figuren van de Republiek.

Een precaire positie

Natuurlijk verzorgt Govard de raadpensionaris zo goed als hij kan, totdat de vaste chirurgijn van Johan De Witt zich aandient. Daar krijgt hij een flinke beloning voor, maar dat houdt Govard liever stil, en dat heeft alles te maken met de precaire positie van De Witt.

Tegen de zin van De Witt in zijn de Staten-Generaal vredesonderhandelingen met Frankrijk aangegaan, en de bevolking ziet dat als verraad waarvoor ze De Witt als schuldige aanwijzen. Prinsgezinden zoeken in de tussentijd manieren om Willem van Oranje aan te stellen als stadhouder Willem III. De politieke situatie is een bom die ieder moment kan barsten.

Govard vindt het allemaal wel best. Hij heeft zijn eigen problemen en geheimen die hij moet bewaken. Zijn grootste gevaar woont in het huis tegenover zijn praktijk: Peer Albrun. Hij is getrouwd met Anna, de dochter van Govards broer, en hij is voor geen cent te vertrouwen. Peer weet dat Govard raadpensionaris De Witt heeft geholpen en van de grote zak munten die hij daarvoor heeft gekregen. Het is een kwestie van tijd voordat Peer die informatie in zijn eigen voordeel gaat gebruiken.

De gruwelijke moord

De 27-jarige Anna heeft het niet bepaald getroffen. Ze woont samen met haar man Peer Albrun en hun dochtertje Marit bij haar vader IJsbrand, en Peer is allesbehalve het zonnetje in huis. Hij mishandelt haar regelmatig, waardoor ze nu zelfs mank loopt omdat haar enkel nooit goed is geheeld nadat hij haar van de trap had gegooid.

Haar vader IJsbrand sluit zijn ogen voor haar ellende, want Peer is te waardevol voor hun drukkerij. En aangezien Anna haar verwondingen altijd door een andere chirurgijn laat behandelen, weet haar oom Govard van niets.

Wanneer haar vader IJsbrand dood wordt gevonden, gelooft Anna geen seconde dat hij echt zelfmoord heeft gepleegd. Dat zou hij nooit doen. Ze is er zeker van dat hij is vermoord omdat hij een geheime drukopdracht had die meer vertelde over de gruwelijke moord op raadpensionaris Johan de Witt en zijn broer, de politicus Cornelis de Witt, die een paar maanden eerder plaatsvond. Vastbesloten gaat ze op onderzoek uit, samen met haar oom Govard.

Een erg druk verhaal

Het jaar 1672 staat in de Nederlandse geschiedenisboeken aangeduid als het grote Rampjaar, en dat is niet voor niets. De Republiek der Verenigde Nederlanden werd van alle kanten tegelijk aangevallen en ging bijna ten onder.

Om te voorkomen dat de Fransen verder naar de westelijke steden konden oprukken, werden grote stukken land onder water gezet (de Hollandse Waterlinie). Dat werkte goed, maar het gevolg was dat boeren hun akkers en weilanden niet meer konden gebruiken. De oogst ging verloren en het vee verdronk soms zelfs. Tussen de bedrijven door werden de raadpensionaris en zijn broer door een woedende menigte uit elkaar gescheurd.

Dit is het decor voor Tot het bittere einde van Esther Teunissen, en dat is een erg interessant uitgangspunt voor een historische thriller. Het zorgt alleen wel voor een erg druk verhaal, want naast al deze historische feiten zijn er ook twee personages (Govard en Anna) die allebei met hun eigen problemen en geheimen kampen. Naar mijn zin krijgen het Rampjaar en de gevolgen daarvan te weinig aandacht, en komt het verband tussen Govard en Anna en de moord op Johan de Witt wat gekunsteld over.

Desalniettemin vond ik het een fijne thriller om te lezen. De hoofdpersonages zijn goed uitgewerkt, er is een sterke spanningsboog en er is zelfs een opvallende plotwending.