De Camino – Anya Niewierra

Exact een jaar nadat haar man Emil tijdens het lopen van de Camino om onverklaarbare redenen zelfmoord pleegt, besluit Lotte Bonnet om deze zelfde route ook te gaan wandelen. Ze hoopt zo te kunnen begrijpen waarom Emil tot die wanhoopsdaad overging, ze heeft nooit iets aan hem gemerkt en voelt zich daar vreselijk schuldig over. Tijdens haar reis ontmoet ze veel mensen die allemaal hun eigen reden voor de pelgrimstocht hebben, maar wordt ook duidelijk dat ze lang niet iedereen kan vertrouwen.

Vluchteling uit Bosnië

Emil had als vluchteling uit Bosnië een moeilijke jeugd, maar daar sprak hij eigenlijk nooit over. Hij leek dat helemaal achter zich te hebben gelaten. Hij was met Lotte en hun twee zoons een nieuw leven begonnen. Er was geen vuiltje aan de lucht, Emil was altijd fit en vrolijk. Toch maakte hij een paar uur nadat hij Lotte via een doodnormaal berichtje had laten weten dat hij van haar hield een einde aan zijn leven.

Lotte is ervan overtuigd dat het geen gewone zelfmoord was, er moest meer aan de hand zijn geweest. Misschien was hij zelfs wel vermoord. Ze kan alleen geen enkele aanwijzing vinden.

Als Lotte elf maanden na Emils dood naar Bosnië gaat om daar samen met hun zoons zijn as uit te strooien, komt ze tot de ontdekking dat haar man helemaal geen Emil heette. Hij had gelogen over zijn identiteit. Was dat om als vluchteling Nederland binnen te kunnen komen of omdat Emil wat te verbergen had?

De brieven

Wanhopig op zoek naar antwoorden gaat Lotte volgens exact dezelfde route als Emil de Camino lopen. Ze houdt pauzes bij de plaatsen waar hij de foto’s die hij haar stuurde en ze overnacht in dezelfde hotels. In Bosnië had ze een advocaat ingeschakeld voor een onderzoek naar Emils ware identiteit en tijdens haar tocht ontvangt Lotte steeds meer puzzelstukjes over Emils echte verleden.

Door de hoofdstukken van Lotte’s zoektocht zijn brieven verweven. Ze zijn aan Lotte gericht en zijn overduidelijk door Emil geschreven. Hoewel het in die biografische brieven meteen glashelder is dat Emil inderdaad niet zijn echte naam is, blijft zijn identiteit alsnog verborgen.

“Al op jonge leeftijd wist ik dat wij nazaten waren van een voorname Ottomaanse moslimfamilie die eeuwenlang in naam van de sultan had geregeerd over onze streek en de Servische lijfeigenen, van wie Milan afstamde. Een verre voorouder van me had in de 17^e eeuw tijdens de een of andere oorlog de eretitel ‘beg’ verworven, waarna hij zich in olieverf had laten portretteren. Het schilderij van ‘de Turk’ hing in onze woonkamer boven de schoorsteen en diende als bewijs dat er nobel bloed door onze aderen stroomde. De almacht van mijn familie was echter al tanende toen ik in 1967 werd geboren. Daar had Tito voor gezorgd, want na de Tweede Wereldoorlog nationaliseerde hij de landbouwgronden van mijn familie. Mijn vader schikte zich in het feit dat hij geen grootgrondbezitter meer was en ging medicijnen studeren. Hij werd de huisarts van onze streek en bleef dus een voornaam man. Net als de vader van Emil. Die was een partijprominent én de directeur van een nabijgelegen fabriek. Dus ook door de aderen van Emil stroomde nobel bloed, maar dan van recentere datum, want zijn opa was een gedecoreerd oorlogsheld en had samen met Tito tegen de fascisten gevochten.”

Een explosieve conclusie

Als lezer weet je door die brieven dus meer dan Lotte, die haar focus op het volgen van Emils voetstappen heeft gericht en zo nu en dan brokjes informatie van haar advocaat in Sarajevo ontvangt. Wanneer er tijdens het lopen van de Camino steeds meer vreemde ongelukjes gebeuren en het duidelijk wordt dat Lotte door iemand uit die brieven wordt achtervolgd, neemt de spanning steeds verder toe.

Dit alles komt uiteindelijk tot zo’n explosieve conclusie dat ik na het omslaan van de laatste bladzijde nog urenlang met de geschiedenis van ‘Emil’ in mijn hoofd bleef rondlopen.

Integer verwoord

Ik was net 18 jaar oud toen de oorlog in Joegoslavië uitbrak en stapelverliefd op mijn eerste echte vriendje. Het nieuws en alle bijbehorende bijzonderheden drongen destijds nauwelijks tot me door en in de jaren die volgden was het moeilijk om de situatie te begrijpen. Toen het eenmaal voorbij was, heb ik nooit de moeite genomen om uit te zoeken wat daar nu echt is gebeurd. Joegoslavië bestond niet meer en dat was dat.

Ik vond het erg fijn om aan de hand van de brieven in dit boek stukje bij beetje te weten te komen wat de oorzaak van al die gruwelijkheden was. Niet vanuit een journalistiek of politiek oogpunt, maar vanuit de ervaringen van de gewone mensen.

Het is erg integer verwoord, er wordt niet met vingers gewezen. Het is een erg indrukwekkend verhaal waarin heel mooi wordt uitgelegd dat vooral de geschiedenis de oorzaak van al deze ellende was.

Dit is zeer zeker een boek dat ik niet makkelijk zal vergeten!