In 1852 werd Orchidee, dochter van een lage ambtenaar in Binnen-Mongolië, uitgekozen als een van de vele nieuwe concubines van de Chinese keizer Xianfeng. In de Verboden Stad heeft ze een erg lage rang, maar wanneer ze als enige concubine een zoon van de keizer weet te baren, wordt ze tot tweede vrouw in het paleis gepromoveerd. Macht en voorspoed vallen haar deel, maar daar moet ze wel een erg hoge prijs voor betalen.
Roerige tijden
Het verhaal begint als de jonge zoon van Orchidee (Tongzhi) twee jaar op de troon zit, hij is dan 7 jaar oud. Orchidee is keizerin-regentes, Dame Niuhuru is door haar status als eerste vrouw van de voormalige keizer ook keizerin-regentes. Het is 1863 en China gaat gebukt onder de gevolgen van de verloren Tweede Opiumoorlog. Ze moeten aanzienlijke schadevergoedingen aan Groot-Brittannië, Frankrijk en Britse handelaren betalen, de opiumhandel is gelegaliseerd en er zijn elf nieuwe verdragshavens opgesteld voor buitenlandse handel.
Prins Kuhn, de jongere broer van de overleden keizer, probeert Orchidee en Niuhuru op politiek gebied buiten spel te zetten door hen zoveel mogelijk te omzeilen. En Orchidee doet alles om te voorkomen dat Kuhn de macht ten koste van haar zoon naar zich toe kan trekken. Tongzhi neigt hierdoor alleen maar meer naar zijn oom en de band met zijn moeder verslechterd met de dag.
Uiteindelijk overlijdt Tongzhi op 19-jarige leeftijd aan de pokken. Niet veel later berichten buitenlandse kranten dat Orchidee haar zoon heeft vergiftigd omdat hij teveel macht van haar af wilde pakken.
Een nieuwe keizer
Er is een nieuwe keizer nodig en de keuze valt op Guangxu, het driejarige neefje van Orchidee. Hij is geboren uit het huwelijk tussen prins Chun, de oom van Tongzhi, en de zus van Orchidee, de geestelijk getroebleerde Rong. Aangezien een troonopvolger niet uit dezelfde generatie als de overleden keizer mag komen, is Orchidee genoodzaakt om Guangxu te adopteren en opnieuw samen met Dame Niuhuru als keizerin-regentes op te treden.
Guangzhou is erg goedaardig en vreselijk onzeker. Als hij oud genoeg is om de troon officieel te bestijgen en de oorlog met Japan uitbreekt, laat hij zich dan ook platwalsen door zijn familie en ministers.
China verliest genadeloos van Japan en de gevolgen zijn gigantisch. Ze moeten Korea en talloze vazalstaten zoals Indochina en Birma afstaan en worden tot torenhoge herstelbetalingen gedwongen. De schulden stapelen zich op en China heeft geen andere keuze dan om delen van het land te verpachten aan de Engelsen, Duitsers en Russen.
Van kwaad tot erger
Zwaar beïnvloed door de Kantonese politicus Kang Youwei wil de jonge keizer drastische hervormingen doorvoeren. Hij wil hierbij onder andere het corrupte hof buitenspel zetten, maar dat is in de ogen van Orchidee een levensgevaarlijk idee. Ze zet alles op alles om hem te beschermen, maar dat komt haar heel duur te staan.
En dan net als je denkt dat het niet erger kan worden, breekt er ook nog de Bokseropstand uit. Het is alsof je over de Titanic leest: je weet dat de ondergang onvermijdelijk is, toch hoop je van harte dat het anders af gaat lopen.
Ik heb meerdere romans gelezen die zich tijdens deze turbulente periode in China afspelen, maar dit verhaal is met afstand het meest duidelijk. Het laat door de ogen van Orchidee heel helder zien hoe het hof, het bestuur en de samenloop van omstandigheden voor alle ellendige gevolgen hebben gezorgd. Ik begrijp nu eindelijk wat de echte oorzaak van de Bokseropstand is en waarom Hong Kong zo lang Engels grondgebied is geweest!
Wat is waarheid?
Keizerin Cixi is een van de meest spraakmakende vrouwen uit de Chinese geschiedenis. Tijdens haar leven en vooral na haar dood werd ze als een genadeloze machtswellusteling neergezet, iemand die er niet voor terugschrok om haar tegenstanders te vergiftigen.
In dit boek is het karakter van Orchidee integer, leergierig, vriendelijk en vol zelfreflectie. Ze wordt neergezet als een slachtoffer van laster. Een vrouw die tegen haar zin steeds opnieuw tot macht wordt gedwongen terwijl de mannenwereld om haar heen alles doet om haar te dwarsbomen en zwart te maken naar de buitenwereld.
Zou Cixi werkelijk door de roddels van verbolgen mannen als een soort van zwarte weduwe in de geschiedenisboeken terecht zijn gekomen? Mijn intuïtie zegt dat de waarheid waarschijnlijk in het midden zal liggen. Ze zal ongetwijfeld niet zo zoetsappig als de onschuldige Orchidee in dit boek zijn geweest. Toch lijkt het me sterk dat ze werkelijk zo genadeloos is geweest als de buitenlandse pers in die tijd schreef. Ook toen werd er in de theehuizen enthousiast geroddeld, hield de pers van overdrijvingen en giswerk en niets is zo’n fraai mikpunt als een machtige vrouw.
Geen reacties